O territorio Montañas do Courel -formado polos municipios de Folgoso do Courel, Quiroga e Ribas de Sil- é o primeiro xeoparque de Galicia amparado por a Unesco.  Até agora en España había doce espazos dotados desta categoría, que permite ingresar nunha rede mundial formada por uns 140 territorios repartidos por varios continentes.

O nome elixido para a inclusión deste territorio na proposta de proxecto Xeoparque Mundial da UNESCO, “Montañas do Courel”, fai alusión á contorna montañosa que funciona como símbolo identitario dos veciños de toda a comarca.

Que é un xeoparque?

Un xeoparque é un territorio que contén tanto un patrimonio xeolóxico singular como unha estratexia de  desenvolvemento propia. Ten uns  límites claramente definidos e unha  superficie suficiente para que poida xerar o seu propio desenvolvemento económico. 

Non é unha figura de protección xeolóxica nin o pretende aínda que desde os xeoparques póidase contribuír á protección do patrimonio xeolóxico–; de feito, os xeoparques interésanse tanto na calidade de vida dos seus habitantes como na súa riqueza xeolóxica. 

Os recursos xeolóxicos, mineralógicos, geofísicos, geomorfológicos, paleontológicos ou xeográficos, específicos de cada xeoparque, preténdense utilizar como base da promoción do patrimonio xeolóxico para:

• Promover a educación en aspectos xeolóxicos e ambientais,
• asegurar un desenvolvemento sostido fundamentado no geoturismo, e
• contribuír á protección dos puntos de interese xeolóxico ameazados.

Localización

O Xeoparque Mundial da UNESCO Montañas do Courel atópase na provincia de Lugo (Galicia), entre as coordenadas xeográficas 42,715º N, 42,32º N e 7,023 W, 7,42 W. Os límites foron establecidos conforme ao territorio que xa colabora en materia de geoturismo desde fai varios lustros e está adscrito administrativamente á comarca de Quiroga, e integrado por tres municipios: Folgoso do Courel, Quiroga e Ribas de Sil.

A poboación residente é escasa e dispersa (5.406 habitantes; INE 2016) para un territorio de 577,85 km cadrados de superficie.

Hai hai dúas vías principais de acceso: a N 120 que cruza de oeste a leste unindo Ourense e Ponferrada e que nos deixa en Quiroga. A segunda en sentido norte-sur, segue a NVI desde Lugo a Ponferrada e, tomando o desvío en Pedrafita do Cebreiro  , diríxenos cara a Folgoso do Courel.

As “Montañas do Courel” son sinónimo en Galicia de natureza e cultura tradicional. Dunha forma de vida adaptada ao medio e envorcada no seu defensa e aproveitamento responsable.

O termo Courel podería proceder da palabra latina Courellum. Unha palabra composta polas raíces pre-latinas “Cau-” ou “Co-” con significado de cova ou pedra respectivamente, seguida do sufijo latino “-ellum“, con connotacións de diminutivo.  A tradición popular di que o topónimo provén da palabra latina aurum, que significa ouro, e é debido á gran cantidade de minas de ouro de época romana que se atopan distribuídas por todo o territorio que ocupa o xeoparque.

O territorio “Montañas do Courel” é o escaparate perfecto para observar unha parte da historia xeolóxica do planeta Terra, concretamente o Paleozoico inferior e medio, e en menor medida tamén finais do terciario e o cuaternario.

Máis información en: Xeoparque Mundial da UNESCO: Montañas do Courel